bias (-[ไบ]-แอส-) กับ prejudice (-[เพร]-จุ-ดีส-) ความหมายคล้ายกันครับ หมายถึง ความเบี่ยงเบน ความลำเอียง หรือ อคติ ทำนองนั้น บางทีก็ใช้แทนกันได้ บางทีก็ไม่ได้ ใช้เป็นคำคุณศัพท์ได้โดยการเติม ed ทั้งคู่เป็น biased กับ prejudiced หมายความว่า มีความเบี่ยงเบน หรือ มีความลำเอียง ถ้าจะขยายความว่าเบียงเบนเข้าข้างอะไร หรือ ออกจากอะไร ก็ใช้ biased toward something หรือ biased against something
ผมว่าต่างกันสองจุด คือ หนึ่ง bias ใช้กับคนก็ได้ หรือของที่ไม่ใช่คนได้ แต่ prejudice ใช้กับคนได้อย่างเดียว เช่น
- This measurement may some some bias. ค่าที่วัดไ้ด้นี้อาจมีความเบี่ยงเบน หรือใช้แบบคำคุณศัพท์ก็ This may be a biased measurement.
ส่วนเวลาเอามาใช้กับคน ก็มีความแตกต่าง คือ bias เป็นคำกลาง ๆ คล้ายคำว่า ลำเอียง หรือ เอนเอียงของไทย แต่ prejudice มีความหมายค่อนข้างลบ คล้ายคำว่า อคติ ของไทย คือ คนที่มี prejudice มักมีที่มาจากจิตใจที่ขุ่นมัว (พูดภาษาธรรมะหน่อย ความหมายคล้ายกันครับ ฮ่า) อาจด้วยความเกลียด ความรังเกียจ หรือ ความหลงผิด หรือ ปน ๆ กัน เช่น ถ้าเราจะบอกว่ากรรมการมีความลำเอียงเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ก็ควรใช้คำว่า bias หรือ พ่อแม่รักลูกแต่ละคนไม่เท่ากัน ก็ควรใช้ bias
แต่ถ้าจะบอกว่า คนขาวมีอคติต่อคนดำ คิดไว้ก่อนว่าคนดำไม่น่าไว้ใจ หรือเอาให้ใกล้ตัวหน่อยก็ได้ เช่น คนจีนคิดว่าคนไทยขี้เกียจ หรือ คนไทยคิดว่าคนจีนขี้เหนียว หรือ ผู้ชายคิดว่าผู้หญิงไม่เด็ดขาด บริหารงานไม่ได้ หรือผู้หญิงคิดว่าผู้ชายไม่มีความละเอียดอ่อน อะไรต่าง ๆ นา ๆ นี่นะครับ ที่คนชอบคิดไว้ก่อนตามประสบการณ์ส่วนตัว แล้วก็เกิดความรังเกียจมั่ง ความมีอคติมั่ง เหมาเอาว่าคนพวกนี้ เป็นแบบนี้เสมอไป อันนี้ก็เรียกว่า prejudice แต่ถ้าจะพูดให้เบาหน่อยก็เรียก bias ก็ได้ ดังนั้น ก็ใช้แทนกันได้อย่างนี้ เช่น
- A judge needs to be free from bias and prejudice. ผู้พิพากษาต้องเป็นผู้ที่ปราศจากความเบี่ยงเบน และอคติ ใช้สองคำคู่กันได้อย่างนี้ ไม่ถึงกับถือว่าซ้ำซ้อน
- This manager has bias against woman workers. ผู้จัดการคนนี้มีความลำเอียงกับพนักงานผู้หญิง จะใช้ prejudice ก็ได้
- Don’t be prejudiced. Not all poor people are lazy. อย่ามีอคตินักเลย ไม่ใช่คนจนทุกคนจะขี้เกียจ
